BLOG

Workshop deel 2: Luisteren naar Molukse schrijvers.  

Het tweede deel van de Workshop ‘Het Kinderboek’ was op zaterdag om 9 uur ‘s morgens. Donderdag ontvingen we de teksten. Jan was niet te stuiten, de ene na de andere illustratie vloog eruit, ik kwam vrijdag pas op gang. Hoe bereid je een workshop schrijven voor? Vertellen over het Nederlandse kinderboek was makkelijk. Praten over wat je met je eigen boek gedaan hebt was ook een makkie. Kan je als westerling een ander in de Molukken, Indonesië vertellen hoe hij of zij moet schrijven?

De woorden van mijn ouders, de klanken en kleuren, die ze aan mijn taalwereld hebben toegevoegd zijn in mijn DNA gegrift, hebben mij in essentie gevormd. Hoe groot mijn passie voor de Maleise talen en culturen ook mag zijn, mijn referentiekader wordt dagelijks gevoed met het Nederlands en het Engels en de culturele opvattingen, die daarmee gepaard gaan. Sommigen denken in woorden, zien woorden als ze hun ogen sluiten. Mijn gedachten zijn woordeloos, behoeven geen komma’s, punten en uitroeptekens. Vormen, klanken en kleuren bewegen zich in gevoelsgolven over een universeel pallet in mijn hoofd. In jouw hoofd kan niemand kijken, hoe kan iemand wat jij denkt verwoorden? Kan iemand een mening hebben over wat zich in jouw hoofd afspeelt? Mag een ander daar wel iets van vinden? De vrijbuiter in mij zegt dat dat niet hoeft. Schrijf wat je wilt, hoe je het wilt, jij bent jij. De schrijver in mij zegt dat je schrijftechnieken kunt gebruiken, wanneer je 5 -dimensionale gedachten op het tweedimensionale papier tot leven moet brengen. De ene schrijver is de andere niet, mensen zijn nu eenmaal uniek. Een standaard schrijfwijze is er voor het creatief schrijven denk ik ook niet. Maar wat weet ik nu helemaal? Ik neem via face time contact op met Thilma Lewerisa van Komunitas Timur Menulis om de werkvorm te bespreken; de gespreksvorm sprak me het meeste aan. “Wij houden allemaal van schrijven, sommigen doen het langer en vaker dan de ander. Maar jullie beheersen het Ambons beter dan ik en wie ben ik om mijn stijl van schrijven als werkvoorbeeld te nemen? Ik ben een westerling, de bijdrage van ‘Timur Menulis’ is belangrijker, want jullie zijn het die de boeken in het Ambons gaan schrijven. Het Oosten schrijft in haar taal haar verhaal.” Thilma pareert: “Tante Lise uw Ambons Maleis is goed hoor, ook al bent u in Nederland geboren.” Mijn ego is gevleid. Ik weet alleen donders goed dat ik nog een jaar of 2 zou moeten onderduiken in de Molukse bergen om me de taal volledig tot in de puntjes eigen te kunnen maken, als een native speaker. Dat komt nog wel. Gelukkig zijn er voorlopig andere manieren om me te verdiepen in mijn zielstaal, via de studie van het Ambons, de gesprekken, de workshops, het lezen en het schrijven van het Ambons. De ochtend begon stralend, de een na de ander las hun eigen verhaal voor en toverde een klankbeeld en landschap dat me vervoerde naar de andere kant van de wereld. Soms viel de regen met bakken uit de lucht en dan weer stond ik met de voeten in het water onder een strakblauwe hemel. Soms was ik alleen in mezelf verzonken en dan weer met mijn broertje aan het spelen of was ik bij mijn moeder met een bloedneus.De kracht van het schrijven is het kunnen bewegen in elkaars gedachten, als je kunt luisteren, dan kun je schrijven. Terwijl het schrijven voet aan de grond heeft gekregen in de Molukken, blijkt dat het illustreren nog niet van de grond is gekomen. Zo had ook alleen één deelneemster illustraties bij haar verhaal. Jans’ verbeelding van de verhalen werd enthousiast ontvangen. Soms zegt een plaatje meer dan 1000 woorden. De deelnemers lazen hun verhaal voor, waarna Jan, Komunitas Timur Menulis, de auteur en ik over het geschrevene en illustraties van gedachten wisselden: 

Sommigen denken in woorden, zien woorden, als ze hun ogen sluiten. Mijn gedachten zijn woordeloos, hebben geen komma's, punten en uitroeptekens nodig. Vormen, geluiden, kleuren, soms vergezeld van emoties, bewegen als een golf over een universeel palet in mijn hoofd. Niemand kan zien wat er in je hoofd omgaat, hoe kan iemand onder woorden brengen wat je denkt? Kan iemand een mening hebben over jouw gedachten? Mag iemand anders daar überhaupt een mening over hebben? De vrijbuiter in mij zegt: “Schrijf wat je wilt schrijven, jij bent jezelf”. De leraar in mij fluistert dat schrijftechnieken kunnen helpen om vijfdimensionale gedachten tot leven te brengen op tweedimensionaal papier.  

Daarom heb ik Thilma Lewerisa, mijn contactpersoon voor de schrijversgroep ‘Timur Menulis’, gefacetimed om de beste aanpak met haar te bespreken. "We schrijven allemaal, sommigen doen het langer en vaker dan anderen. Jullie spreken allemaal Ambong-Maleis, waarschijnlijk beter dan ik, dus wie ben ik om een ​​workshop schrijven in Ambong-Maleis te geven? Ik ben een westerling. Jullie zijn degenen , die boeken gaat schrijven in het Ambong-Maleis, schrijft het Oosten zijn eigen verhalen in zijn eigen taal. Thilma pareert: "Tante Lise, Thilma is toevallig ook mijn nichtje, jouw Ambong Maleis is goed, ook al ben je in Nederland geboren."  

Mijn ego is gevleid. En ja, op school hebben ze alleen Indonesisch leren spreken en schrijven, maar ik ben me er heel goed van bewust dat ik nog een jaar of 2 in de Molukse bergen zou moeten onderduiken om het Ambong-Maleis tot op het laatst volledig onder de knie te kunnen krijgen. detail, als moedertaalspreker. Die dag zal komen. Ondertussen zijn er andere manieren om mij te verdiepen in mijn zielstaal, door te studeren, langeafstandsgesprekken te voeren en door te schrijven. 

We besloten vooral naar elkaar te luisteren en open gesprekken te voeren over de teksten en illustraties. Die ochtend begon stralend, de een na de andere aarzelende schrijver las zijn eigen verhaal voor en toverde een klankbeeld en landschap tevoorschijn dat mij naar de andere kant van de wereld voerde. Soms regende het met bakken uit de hemel en soms stond ik met mijn voeten in het water onder een strakblauwe lucht. Maar ik ging weer helemaal op in mezelf en speelde met mijn broer. En het volgende moment veegde mijn moeder mijn bloedneus af. 

Zich verplaatsen in de geest van de ander is de kracht van de schrijver. Terwijl het schrijven vaste voet aan de grond heeft gekregen op de Molukken, lijkt het illustreren nog niet van de grond gekomen. Slechts één deelnemer had illustraties bij haar verhaal. Jans' weergave van de verhalen met behulp van AI werd enthousiast ontvangen. Soms zegt een beeld meer dan duizend woorden.  

Met 'Parau Gaba-Gaba', een kano gemaakt van bladeren, vestigde Aswal Safain de aandacht op een traditioneel kinderspel en de gezinsdynamiek van een vaderloos gezin. 

Firda Umarella schetste tekstueel een dorpsgezicht over een jongen die graag voetbalt. 

Mia Bura schreef in helder Indonesisch proza ​​waarom je beter groenten kunt eten en liet opvallende kleurpotloodillustraties van Eyreine Sout zien. 

Lommie Ephing schreef in versvorm over eindeloze stortbuien en natte kleding die ook binnenshuis nat bleef. 

Thilma Lewerisa schreef vloeiend over het plezier dat werd ervaren tijdens het traditionele visevenement 'Sasi Lompa'. 

Aswal Safain bracht met ‘Parau Gaba-Gaba’, een prauw van bladeren, een traditioneel kinderspel onder de aandacht en de gezinsdynamiek van een vaderloos gezin. Firda Umarella schetste lyrisch een dorpstafereel over het jongetje dat graag voetbalt. Mia Bura schreef in helder Indonesisch proza, waarom je beter groenten kunt eten en had sprekende kleurpotlood illustraties van Eyreine Sout. Lommie Ephing schreef in versvorm over eindeloze regenstromen en de natte kleding die ook binnenshuis nat bleven Thilma Lewerisa schreef vloeiend over het plezier bij het traditionele visserij evenement ‘Sasi Lompa’. Twee andere deelnemers hebben hun verhaal niet bijtijds in kunnen leveren. We hebben ze helaas dus niet kunnen horen of kunnen bespreken. Komunitas Timur Menulis pakt de draad na de Workshop met deze deelnemers op. Helen Rijoli schreef een levendig verhaal over twee jongens die samen met hun moeder het traditioneel gerecht ‘colo-colo’ klaarmaakten. Erny Makassar kwam als enige met een andere verhaalvorm, een legende in het Indonesisch. Het gaat over twee jongens die erachter kwamen, dat je moet waarderen wat je hebt. Lokale tradities, gewoonten en wijsheden waren in alle verhalen verwerkt. Alle verhalen – op twee na – waren in het Ambons Maleis geschreven. Om goed in het Ambons Maleis te kunnen schrijven, moet je veel Ambons Maleise boeken lezen. Nu liggen er nog geen boeken in het Ambons Maleis in de bibliotheek en de boekenwinkels. Maar ze komen eraan, ik kan ze al ruiken. We staan aan de wieg van een nieuwe schrijfcultuur, schrijven in het Ambons Maleis. Het is spannend, avontuurlijk, boeiend om met z’n allen de eerste stappen te zetten. Wai Ihu heeft een geweldige partnerorganisatie in Kelompok Timur Menulis gevonden. De workshops waren een goede aftrap voor een productieve samenwerking. Door Lise Yian Sui de Fretes, 2 mei ‘24 

Helen Rijoli schreef een levendig verhaal over twee jongens die samen met hun moeder het traditionele gerecht 'colo-colo' bereidden. 

Erny Makassar was de enige die met een andere verhaalvorm kwam, een legende in het Indonesisch: twee jongens leerden op de harde manier dat het belangrijk is te waarderen wat je hebt. 

Lokale wijsheid en tradities werden in alle verhalen verwerkt. Op twee na zijn alle verhalen in het Ambong-Maleis geschreven. Om goed in het Ambong-Maleis te kunnen schrijven, moet je naar verhalen in het Ambong-Maleis luisteren en Ambong-Maleis-boeken lezen. Op dit moment kunnen we alleen naar verhalen luisteren, er zijn nog geen boeken in het Ambong Maleis beschikbaar. Maar ze zullen er snel zijn, ik kan ze bijna ruiken. We staan ​​aan de wieg van een nieuwe schrijfcultuur, schrijvers die in het Ambon-Maleis schrijven. Dat is een spannende, avontuurlijke, fascinerende gedachte. Wai Ihu is blij de schrijversgroep ‘Timur Menulis’ te hebben ontmoet. De workshops waren een goede aftrap voor een productieve samenwerking. 

By Lise Yian Sui de Fretes, 2 mei ‘24 

Samenwerkende organisaties

nl_NLNL